TEKN?K B?LG?LER
Biyolojik olarak bozunabilir at?klar kaynakta ayr? toplan?p kompost üretiminde kullan?ld??? zaman depolama alan?na gidecek çöp miktar? yar? yar?ya azalt?labilir.
Biyolojik olarak bozunabilir çöplerde C/N oran?, genelde 22 ila 48 aras?ndad?r. C/N oran?n?n 35’den daha büyük olmas? halinde kompost reaksiyonunun optimum ?artlarda cereyan edebilmesi için reaktördeki komposta azot beslemesinin yap?lmas? ?artt?r. Kompost üretimi için optimum C/N oran?n?n 25 ila 35 aras?nda olmas? tavsiye edilir. Kompostun C/N oran?n?n 25’in alt?nda olmas? tavsiye edilmektedir.
At?k içindeki nem oran? %45 ila %60 aras?nda olmas?nda yarar vard?r. At?k içindeki nem oran? dü?tükçe %35’den dü?ük oldu?u zaman çöpün biyolojik olarak parçalanmas? çok zorla??r. Çöp kuru demektir. Nem oran? %65’in üstünde oldu?u zaman da aerobik biyolojik faaliyet anaerobik faaliyete dönü?ür. Bu da istenmeyen bir olayd?r. Çöp içindeki nem oran?n?n %50 civar?nda olmas? tavsiye edilir.
Çöpün optimum pH aral???n?n 7 ila 9 aras?nda, özellikle 7-7,5 aras?nda olmas? tavsiye edilir. Bu pH aral???nda çal???lmas? amonyak buharla?mas? azalt?r. Çöpün pH’?, 5 den dü?ük oldu?u zaman anaerobik faaliyet aktif hale geçer, buda istenmeyen bir olayd?r.
Çöp içinde on a??r metalin (nikel, kadmiyum, kur?un, bak?r, c?va, çinko, krom (IV), arsenik gibi) konsantrasyonu çok önemlidir. Bu on a??r metalin konsantrasyonu, hem kompostun kalitelisi hem de toprakta kullan?m? için fevkalade önemlidir. Komposttun tar?m arazisinde verimli bir ?ekilde kullan?lmas? için biyolojik olarak bozunabilir at?k içinde a??r metal miktar? s?n?rl? olmal?d?r. Kompost üretiminde kullan?lacak biyolojik olarak bozunabilir at?k içinde arsenik, kadmiyum ve c?va miktar? 2 mg/kg fazla olmamal?d?r.
Amerika Çevre Ajans? (EPA) ile Avrupa Birli?inde, kompost içindeki a??r metallerle ilgili s?n?r de?erleri Tablo 1’de verilmi?tir.
Tablo 1. Kompost ?çindeki A??r Metallerle ?lgili S?n?r De?erleri
|
Parametreler |
Birim |
EPA S?n?f |
EU S?n?f? I |
EU S?n?f? II |
|
Bak?r |
mg/Kg KM* |
100 |
100 |
150 |
|
Çinko |
mg/Kg KM* |
350 |
200 |
400 |
|
Kur?un |
mg/Kg KM* |
150 |
100 |
150 |
|
Kadmiyum |
mg/Kg KM* |
1,5 |
0,7 |
1,5 |
|
C?va |
mg/Kg KM* |
1 |
0,5 |
1 |
|
Nikel |
mg/Kg KM* |
50 |
50 |
75 |
|
Krom |
mg/Kg KM* |
100 |
100 |
150 |
|
Selenyum |
mg/Kg KM* |
2 |
N/A |
N/A |
|
Arsenik |
mg/Kg KM* |
15 |
N/A |
N/A |
|
Molibden |
mg/Kg KM* |
5 |
N/A |
N/A |
KM: Kuru bazda Kompost Maddesi, EU S?n?f? I: Avrupa Birli?i Biomass Direktifi, EU S?n?f? II: Avrupa Birli?i Biomass Direktifi
Çöpte ve kompost içinde a??r metal miktarlar? üçer ayl?k aral?klarla ölçülmelidir.
Piyasaya sürülen kompost içinde, cam, cüruf, metal, plastik, lastik, deri gibi seçilebilir maddelerin toplam a??rl???n %2’yi geçmemelidir.
Kompost içinde organik madde oran? kuru bazda en az % 35 oran?nda olmal?d?r.
(Bu yaz? Prof. Dr. Mustafa Öztürk’ün Kompostla?t?r?labilir At?klar yaz?s?ndan faydalan?larak haz?rlanm??t?r.) |
