TEKNİK BİLGİLER

Biyolojik olarak bozunabilir atıklar kaynakta ayrı toplanıp kompost üretiminde kullanıldığı zaman depolama alanına gidecek çöp miktarı yarı yarıya azaltılabilir.

Biyolojik olarak bozunabilir çöplerde C/N oranı, genelde 22 ila 48 arasındadır. C/N oranının 35’den daha büyük olması halinde kompost reaksiyonunun optimum şartlarda cereyan edebilmesi için reaktördeki komposta azot beslemesinin yapılması şarttır. Kompost üretimi için optimum C/N oranının 25 ila 35 arasında olması tavsiye edilir. Kompostun C/N oranının 25’in altında olması tavsiye edilmektedir.

Atık içindeki nem oranı %45 ila %60 arasında olmasında yarar vardır. Atık içindeki nem oranı düştükçe %35’den düşük olduğu zaman çöpün biyolojik olarak parçalanması çok zorlaşır. Çöp kuru demektir. Nem oranı %65’in üstünde olduğu zaman da aerobik biyolojik faaliyet anaerobik faaliyete dönüşür. Bu da istenmeyen bir olaydır. Çöp içindeki nem oranının %50 civarında olması tavsiye edilir.

Çöpün optimum pH aralığının 7 ila 9 arasında, özellikle 7-7,5 arasında olması tavsiye edilir. Bu pH aralığında çalışılması amonyak buharlaşması azaltır. Çöpün pH’ı, 5 den düşük olduğu zaman anaerobik faaliyet aktif hale geçer, buda istenmeyen bir olaydır.

Çöp içinde on ağır metalin (nikel, kadmiyum, kurşun, bakır, cıva, çinko, krom (IV), arsenik gibi) konsantrasyonu çok önemlidir. Bu on ağır metalin konsantrasyonu, hem kompostun kalitelisi hem de toprakta kullanımı için fevkalade önemlidir. Komposttun tarım arazisinde verimli bir şekilde kullanılması için biyolojik olarak bozunabilir atık içinde ağır metal miktarı sınırlı olmalıdır. Kompost üretiminde kullanılacak biyolojik olarak bozunabilir atık içinde arsenik, kadmiyum ve cıva miktarı 2 mg/kg fazla olmamalıdır.

Amerika Çevre Ajansı (EPA) ile Avrupa Birliğinde, kompost içindeki ağır metallerle ilgili sınır değerleri Tablo 1’de verilmiştir.

Tablo 1. Kompost İçindeki Ağır Metallerle İlgili Sınır Değerleri

Parametreler	Birim	EPA Sınıf	EU Sınıfı I	EU Sınıfı II
Bakır	mg/Kg KM*	100	100	150
Çinko	mg/Kg KM*	350	200	400
Kurşun	mg/Kg KM*	150	100	150
Kadmiyum	mg/Kg KM*	1,5	0,7	1,5
Cıva	mg/Kg KM*	1	0,5	1
Nikel	mg/Kg KM*	50	50	75
Krom	mg/Kg KM*	100	100	150
Selenyum	mg/Kg KM*	2	N/A	N/A
Arsenik	mg/Kg KM*	15	N/A	N/A
Molibden	mg/Kg KM*	5	N/A	N/A

KM: Kuru bazda Kompost Maddesi, EU Sınıfı I: Avrupa Birliği Biomass Direktifi, EU Sınıfı II: Avrupa Birliği Biomass Direktifi

Çöpte ve kompost içinde ağır metal miktarları üçer aylık aralıklarla ölçülmelidir.

Piyasaya sürülen kompost içinde, cam, cüruf, metal, plastik, lastik, deri gibi seçilebilir maddelerin toplam ağırlığın %2’yi geçmemelidir.

Kompost içinde organik madde oranı kuru bazda en az % 35 oranında olmalıdır.

 

(Bu yazı Prof. Dr. Mustafa Öztürk’ün Kompostlaştırılabilir Atıklar yazısından faydalanılarak hazırlanmıştır.)